Herrien arteko elkartasuna, erresistentzia eta itxaropena eraikitzea
COVID-19ren pandemiaren testuinguruan ematen ari den jazarpena historikoki gure herrien aurkako indarkeriei gehitu behar zaie. Pandemia horri buruzko albisteen fokuak ezin digu ahaztarazi erabili den indarkeria – sistemiko eta sistemikoa – nekazarien eta landa eremuko gainerako langileen aurka, eta haien eskubideen urraketak. Diru-sarrera duin bat lortzeko eta ekoizpen-baliabideak bermatzeko, munduko hainbat tokitako landa-eremuko langileek liskarrei, indarkeriari, jazarpenari eta kriminalizazioari etengabe egiten diete aurre. Egoera hori areagotu egiten da gaixotasunari aurre egiteko salbuespenezko neurriak ezartzen direnean.
Bere krisialdian, kapitalak (meatzaritza, agronegozio eta hidronegozio enpresa transnazionaletan pertsonifikatuta) ordurako jazartzen zituen landa eremuko, uretako eta basoetako herriak ; pandemiarekin, enpresa handi horien menpeko gobernuek jazarpena eta sarraskia justifikatzen dute. Hala ere, bere kezka ez da bizitzak salbatzea, baizik eta ekonomia kapitalista salbatzen saiatzea, mundu osoko milaka pertsonen odolean oinarritzen dena.
Nekazarientzat, herri arrantzaleentzat eta basoetakoentzat, COVID-19aren pean eguneroko borroka ez da erraza. Hainbat herrialdetan, uztak edo produktuak saltzeko merkatuetara sartzen saiatzean, nekazariek eta beste elikagai-ekoizle batzuek zigor ekonomiko edo kriminalei aurre egin behar izaten diete beren komunitateetatik kanpo ibiltzeagatik. Tokiko merkatuak, azokak, etab. prebentzio-neurri gisa itxi ziren, baina azalera handiko merkataritza guneak funtzionatzen jarraitzera bultzatzen dira, bertako langileak esplotatuz eta, batzuetan, elikagaien eta beste produktu batzuen prezioekin espekulatuz, hala nola maskarekin. Baieztatzen dugu baserritarrak gai direla higienizazio-neurri zorrotzak hartzeko ez kutsatzeko edo kutsatuta izateko.
Nekazaritzan, produktu toxikoak (pestizidak, plagizidak eta beste batzuk) erabiltzera behartuta izan direnak orain COVID-19ren aurrean arrisku handiena duenak dira, produktu kimiko horiek eragiten dituzten ahultasun fisikoagatik eta gaixotasunengatik.
Afrikar jatorri-ondorengoak, jatorrizko herriak, indigenak, migratzaileak, LGBTI pertsonak, hirietako pobretuak eta emakumeak dira osasun-, gizarte- eta ekonomia-krisiaren eragin neurrigabea jasaten duten pertsonetako batzuk.
Etxeko indarkeria areagotu egin da konfinamenduarekin, etxeak arriskutsuago bihurtu dira indarkeriaren biktima ziren emakume, haur eta adinekoentzat. Indarkeria jasaten duten pertsonei laguntzen dieten talde feministek mugatuta daukate bere lana behartutako espetxeratzeagatik eta komunikabide digitaletan beren adierazpen-askatasunaren aurkako erasoak jasaten dituzte.
Nazioarteko migratzaileak eta barneko desplazatuak ere kolpatzen ditu egoera honek, bereziki pilaketa-egoeran dauden errefuxiatuen kanpamenduetan. Helduek eta haurrek atxiloketa arbitrario eta luzeari eta abusuzko tratuari aurre egin behar diete baldintza osasungaitz eta iraingarrietan, baita poliziaren gehiegikeriari ere. Elikadura-laguntzan parte hartu duten pertsonei isunak jarri dizkiete Iparraldeko herrialdeetan, eta erregimen autoritarioak dituzten herrialdeetan jazarriak izan dira.
COVID-19a piztu zenetik, mundu osoko gobernuek murrizketa gutxi gorabehera zorrotzak ezarri dizkiote mugitzeko askatasunari eta batzartzeko askatasunari. Pandemia bat informazioarekin, zaintzekin, osasun publiko unibertsal eta doakoarekin borrokatzen da, ez poliziekin eta armadekin pertsonei erasotzen. Gobernu batzuk krisi honen atzean ezkutatu dira, bereziki lurraldeetako lider sozialak eta defendatzaileak erasotzeko edo erasotzen uzteko. Kazetari edo idazle askori ere eraso egin diete gobernuei kritikak zabaltzeagatik, batzuk desagertu egin dira edo isilarazi egin dituzte. Aldi berean, komunikabide handiek zeregin garrantzitsua izaten jarraitu dute gizarte-talde jakin batzuekiko diskriminazioa eta gorroto-diskurtsoak zabaltzeko.
Oraindik ere badira espetxeratze arbitrarioko kasuak, preso politikoen egoeraren gaineko inkomunikazio kasuak, eta berrogeialdiko neurriek zerbitzu judizialak etetea ekarri dute, eta horrek aitzakia gisa balio izan du pertsonen askatzea eragozteko, bai eta salaketak eta mehatxatutako edo erasotako pertsonek errekurtso judizialak eskuratzea eragozteko ere. Hainbat herrialdetan gogor erreprimitu dituzte presoek Coronavirusaren aurrean dituzten osasun baldintza hobetzeko eskaerak. Alarma-egoerak, militarizazio handiagoa eta poliziaren presentzia arau berri bihurtu dira munduko toki askotan, eta horrek kezka sortzen du, behin krisia igarota botere horiei uko ez egiteko.
Halaber, militanteek eta herri-erakundeetako buruek arreta deitzen dute mundu osoan ezartzen ari den zaintza digitalaren hazkundearen epe luzeko ondorio eta ondorioei buruz, ustez birusaren hedapenari eusteko. Eskubide digitalak eta, oro har, gizartearen pribatutasuna arriskuan jartzeaz gain, pertsonen lanaren eta mugimenduen kontrol handiagoa ahalbidetuko luke, eta erasoak – online, adierazpen-askatasunarekiko, eta offline, bizitzarekiko – haiekiko, familiekiko, komunitateekiko eta erakundeekiko-. Aldi berean, teknologietara eta komunikazio-tresnetara sarbidea ez dutenak isolatuta daude, eta ez dute aukerarik beren egoerari buruz komunikatzeko eta kolektiboetan antolatzeko.
Pandemia hasi eta aste gutxira, azterketa eta ezberdintasun egoera agerian geratu da. Nekazaritzako elikagaien sistema hegemonikoak goseari, prekarietateari eta lan-baldintza latzei aurre egiteko gai ez dela frogatu du. Gizadiak bizi dituen krisi ugarien egiturazko kausei heldu ezean, gizartearen mobilizazioak eta protestak areagotu egingo dira, eta, horiekin batera, monopolio politikoa eta ekonomikoa mantentzen dutenen errepresio- eta kontrol-neurriak. Pandemiak iragarrita zegoen kapitalismoaren egiturazko krisia eragin du.
Herri-erakundeen arteko aliantzak indartu behar ditugu, beren lurraldearen alde, beren kulturaren alde, planeta suntsituko ez duen bizitza ekoizteko modu baten alde borrokatzen duten pertsonen bizitza babestuz. Pertsonek eta haien erakundeek pairatzen dituzten mehatxuei buruz ikusarazi eta kontzientziatu behar dugu, bereziki isolamendu handieneko egoeran daudenei buruz. Era guztietara salatu behar ditugu jasandako indarkeriak, militanteen eta herri-mugimendu eta -erakundeetako buruzagien jazarpenean, kriminalizazioan, desagerpenean eta hilketetan; inplikatutako gobernuei, enpresei, lurjabeei eta beste batzuei seinalatuz. Indarkeria egiturazko fenomenoa da eta ez larrialdikoa, hala izaten jarraitzen du, eta hala tratatu behar da, behar diren baliabideak hedatuz.
Oraingo eta etorkizuneko munduari aurre egiteko eraikuntza kolektiboa funtsezkoa da. Krisiak agerian utzi du, halaber, elkartasuna eta alternatibak eraikitzea, gaur egun daudenak eta berriak, etorkizuneko ekintza kolektiboen motorra izan behar dutenak. Ez gara indarkeriaren “normaltasunera” itzuliko, egoera prekarioetara. Kapitalismoak ez du ezer eskaintzeko gure herriei, indarkeria, esplotazioa eta heriotza besterik ez. Gaur esan duguna funtsezkoa zen atzo eta izango da bihar. Bada garaia balio berriak sustatzeko, bada garaia ezagutzaz jabetzeko, ikerketaren bidez eta antzinako jakintzak ernaltzeko, gure lurraldeetan ekoitziz, mundua elikatuz eta planeta eta gizatasuna zainduz. Bada garaia elkartasuna sendotzeko, erresistentzia trebatzeko, itxaropena lantzeko.
Euskal Herrian
2020ko maiatzaren 5ean
